.jpg)
ΘΕΜΑ: Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία (Απενημέρωση Ημερίδας)
ΣΧΕΤ.: α. Ν. 3850/2010 (ΦΕΚ Α΄ 84, «Κύρωση του Κώδικα Νόμων για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων»)
β. ΣΥΑ ΥΠΕΘΑ 2022
γ. Υπ’ αριθμ. πρωτ. 1461/2022 έγγραφό μας
δ. Υπ’ αριθμ. πρωτ. 1027/2023 έγγραφό μας
ε. Υπ’ αριθμ. πρωτ. 1170/2023 έγγραφό μας
στ. Υπ’ αριθμ. πρωτ. 1432/2023 έγγραφό μας
Κύριε Υπουργέ.
Η Ομοσπονδία μας επιθυμεί να συγχαρεί το Υπουργείο και επίσημα για την καινοτόμο διοργάνωση της Ημερίδας για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία, στην οποίαν μας έγινε η Τιμή να είμαστε προσκεκλημένοι, εκπροσωπώντας, μάλιστα, το σύνολο των στρατιωτικών.
Όπως είμαστε βέβαιοι ότι γνωρίζετε καλά, η Υγεία και Ασφάλεια στην εργασία βρίσκεται σε ιδιαίτερα υψηλή θέση την ατζέντα μας, καθ’ όσον σχετίζεται με κάθε παράγοντα της καθημερινότητας. Για το λόγο αυτό αποτελεί ένα από τα συχνότερα αναδεικνυόμενα θέματα, στα οποία δυστυχώς δεν λαμβάνουμε ποτέ καμία απάντηση και, βεβαίως, καμία λύση.
Οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι η παρουσίαση των θεμάτων της ημερήσιας διάταξης από το σύνολο των ομιλητών, ιδίως κατά τις πρώτες δύο φάσεις της Ημερίδας, μας προκάλεσε ιδιαίτερη εντύπωση, αλλά και έντονο προβληματισμό. Αμφότερα τα συναισθήματα προκλήθηκαν, διότι διαπιστώσαμε ότι όσα αναδεικνύουμε διαρκώς δεν αποτελούν μόνο δικά μας συμπεράσματα, αλλά και του Υπουργείου, όλων των αρμοδίων φορέων αι οργανισμών (Ανεξάρτητη Αρχή Επιθεώρησης Εργασίας, EU-OSHA, ΓΣΕΕ, ΕΛΙΝΥΑΕ κλπ), ακόμα και των θεσμικών εκπροσώπων της εργοδοσίας.
Ωστόσο, την ίδια στιγμή διαπιστώσαμε με ανησυχία ότι επιβεβαιώθηκε πως, η Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία δεν είναι τίποτα περισσότερο από το πιο «φθηνό» μέσον να μην πληγούν τα έσοδα των επιχειρήσεων. Και σύμφωνα με το ισχύον πλαίσιο, οι ΕΔ υπάγονται στο ίδιο κανονιστικό και θεσμικό πλαίσιο με τις επιχειρήσεις, με τη διαφορά ότι η καθημερινότητά τους δεν μετριέται με έσοδα. Υπό αυτή την οπτική γωνία, μας προβλημάτισε αρκετά το γεγονός ότι η κατεύθυνση της Ημερίδας κινήθηκε κατά βάση προς τον ιδιωτικό τομέα, ενώ το κανονιστικό και θεσμικό πλαίσιο αφορά και το Δημόσιο συνολικά, το οποίο λόγω της γενικότερης, σταδιακής αποδυνάμωσής του σε όλα τα επίπεδα οφείλει να βρίσκεται εξίσου στο επίκεντρο της προσοχής, αν όχι περισσότερο.
Στην κορυφή των θετικών συμπερασμάτων μας σαφώς και κατατάσσουμε τη γενική παραδοχή της σπουδαιότητας που διαδραματίζουν οι ψυχοκοινωνικοί παράγοντες, για την πλήρη αναγνώριση των οποίων η Ομοσπονδία μας έχει δώσει μεγάλους αγώνες και βρίσκεται σε συνεννόηση με τον αρμόδιο Υφυπουργό, κ. Σπανάκη. Επίσης, καταγράψαμε επιπλέον κοινές διαπιστώσεις, όπως την αναγκαιότητα ενίσχυσης των ελεγκτικών μηχανισμών, την ορθή καταγραφή των προβλημάτων που να συνοδεύεται από την οικονομική στήριξη των λύσεων, τη έμπρακτη υποστήριξη των Τεχνικών Ασφαλείας και Ιατρών Εργασίας και, βεβαίως, πάνω απ’ όλα την αλλαγή στην κουλτούρα, αρχής γενομένης από τα υψηλά επίπεδα κάθε Διοικήσεως. Θεωρούμε ότι τα εν λόγω σημεία αποτελούν μόνο κάποια από τα κεντρικά σημεία της Ημερίδας, τα οποία επιβεβαίωσαν πλήρως τα συμπεράσματα και τις επισημάνσεις της Ομοσπονδία μας. Είναι, πλέον ξεκάθαρο, ότι η κοινή βάση από την οποίαν δείχνουμε να ξεκινάμε όλοι υποδηλώνει την έκταση, αλλά και τη σπουδαιότητα του προβλήματος, συνδυαστικά και την αναγκαιότητα θέσπισης άμεσων λύσεων.
Εντούτοις, όλα τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα που αναπτύχθηκαν, έχουν μια κοινή συνισταμένη, την οποίαν συζητήσαμε στο περιθώριο των συζητήσεων με πλήθος θεσμικών και μη προσώπων: δεν έχουν απολύτως καμία εφαρμογή στις ΕΔ, όσες διαβεβαιώσεις περί του αντιθέτου κι αν δοθούν. Αυτό ακριβώς θα είναι το μεγάλο μας στοίχημα, κατά τις διεργασίες αναβάθμισης του ΚΝΥΑΕ, να πείσουμε ότι οι ΕΔ χρειάζονται κάτι περισσότερο από την παράγραφο 2 του άρθρου 2.
Ενδεικτικά, προκειμένου να γίνει απολύτως κατανοητή η έκταση του προβλήματος ως προς τις ΕΔ, θα αναφέρουμε τρία παραδείγματα:
α. Κατά την τοποθέτησή σας, κάνατε λόγο για την αδιαπραγμάτευτη τήρηση του νόμου και ανάγκη ενίσχυσης της Ανεξάρτητης Αρχής της Επιθεώρησης Εργασίας. Ως προς την κατεύθυνση των μέτρων δε, υπενθυμίσατε, τη δημοσίευση ΚΥΑ για προστασία των εργαζομένων από τη θερμική καταπόνηση κατά τους θερινούς μήνες. Επί τούτου, αξίζει να υπενθυμίσουμε κι εμείς ότι, περίπου την ίδια περίοδο, το ΓΕΕΘΑ θεσμοθέτησε με Διαταγή η οποία μπορεί να είχε ως πιθανό κριτήριο τη δυνατότητα ρύθμισης της θερμοκρασίας του κλιματιστικού, την υποχρεωτική χρήση της καθημερινής στολής επιχειρήσεων με κατεβασμένα μανίκια σε οποιαδήποτε περίσταση. Πρακτικά αυτό συνεπάγεται ότι, στελέχη που:
- εργάζονται εντός Πολεμικών Πλοίων (μέσα σε λαμαρίνα, ακόμα και σε χώρους με αυξημένη θερμοκρασία όπως τα μηχανοστάσια),
- εκτελούν περιπολίες δασοπροστασίας κάτω από τον ήλιο με αυτοκίνητο (που ως έχουμε δείξει, κατά βάση δεν πληρούν βασικές προϋποθέσεις),
- εργάζονται σε εξωτερικό χώρο υπό τον ήλιο,
οφείλουν να κυκλοφορούν ακριβώς με την ίδια ένδυση που φέρουν στελέχη που εργάζονται σε γραφεία με χρήση κλιματισμού και η οποία είναι η ίδια με τη στολή που φέρεται τους χειμερινούς μήνες.
β. Ο κ. Υφυπουργός πάρα πολύ εύστοχα σχολίασε λεπτομερώς ένα ακόμα θέμα που αναδεικνύουμε σθεναρά, αυτό της τήρησης των Ατομικών Ιατρικών Φακέλων. Ωστόσο, όπως έχουμε αποδείξει, Ατομικοί Ιατρικοί Φάκελοι είτε δεν τηρούνται καθόλου, είτε τηρούνται πλημμελώς, ενώ η δε, νέα μορφή τους δεν συμμορφώνεται με τα ισχύοντα περί προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα αφού επιβάλει ενυπόγραφη λήψη γνώσης επί του περιεχομένου εκ μέρους της Διοικήσεως. Η μη τήρηση των ΑΙΦ έχει ως αποτέλεσμα την αδυναμία ελέγχου των εργαζόμενων στρατιωτικών από Ιατρό Εργασίας, ώστε και διερευνηθεί η πιθανή αναγκαιότητα αλλαγής στο εργασιακό περιβάλλον (προσαρμογή της εργασίας), όπως ο νόμος ορίζει. Για να συνδυαστεί με το θέμα των κατεβασμένων μανικών υπό όλες τις συνθήκες, σε μια εποχή (όπου όπως επιβεβαιώθηκε από τους ομιλητές) τα καρδιολογικά νοσήματα έχουν αυξηθεί, για τα στελέχη των ΕΔ δεν υπάρχει δυνατότητα συσχετισμού τυχόν προβλημάτων υγείας με τις περιβαλλοντικές συνθήκες.
γ. Ο κ. Υφυπουργός τόνισε τη σπουδαιότητα της διαβούλευσης, κάτι που βεβαίως ισχύει, και προς απόδειξη τούτου επικαλέστηκε, δικαίως, την Ημερίδα, προαναγγέλλοντας περαιτέρω διάλογο με κλαδικά χαρακτηριστικά. Ωστόσο, πόσο ειρωνικό είναι το γεγονός ότι, εντός των ΕΔ οι στρατιωτικοί αποκλείονται θεσμικά από την ίδια διαβούλευση και τη συμμετοχή στις επιτροπές ΥΑΕ, προκειμένου να μην ακούγονται τα προβλήματα στο πεδίο της εργασίας τους; Μάλιστα, προκειμένου να μην υπάρχουν παρερμηνείες, στο ΣΥΑ ΥΠΕΘΑ 2022 (όπως και στο αντίστοιχο του 2007) υπάρχει ρητή πρόβλεψη για συμμετοχή στις Επιτροπές Υγείας και Ασφάλειας των Εργαζομένων (ΕΥΑΕ) «μόνο για το πολιτικό προσωπικό του ΥΠΕΘΑ» (Διαδικασίες ΣΥΑ-01/5.3 και 5.4). Σε μια αποθέωση της ειρωνείας, προβλέπεται διαβούλευση ακόμα και με εργολάβους, προμηθευτές και λοιπά ενδιαφερόμενα μέρη, αλλά όχι με τους στρατιωτικούς, οι οποίοι εγκλωβίζονται στις συμπληγάδες της γραφειοκρατίας σε συνδυασμό με τη συστηματική μη συμμόρφωση με το νόμο.
Θα επαναλάβουμε ότι θεωρούμε πολύ θετικό σημάδι ότι σχεδόν όλοι οι ομιλητές επιβεβαίωσαν ότι δεν αρκεί μόνο η ύπαρξη νόμων, αλλά απαιτείται και η τήρησή τους, καθώς και η εναρμόνιση τους με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, ταυτόχρονα με την ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών. Στην περίπτωση των ΕΔ, το πρόβλημα λαμβάνει μια πρόσθετη αναγκαιότητα που σχετίζεται με τη διασφάλιση της ισονομίας (κάτι που για τους στρατιωτικούς δεν ισχύει), την τήρηση της εργατικής νομοθεσίας (γενικώς και ειδικώς) και, πάνω απ’ όλα, τη δυνατότητα πλήρους πρόσβασης στους ελεγκτικούς μηχανισμούς.
Ως εκ τούτου καθίσταται προφανές ότι, ως προς τις ΕΔ, η διαδικασία αναθεώρησης των αναχρονιστικών ή πεπαλαιωμένων διατάξεων του ΚΝΥΑΕ, δεν οφείλει απλώς να επανεξετάσει ώστε να επικαιροποιηθεί το υφιστάμενο πλαίσιο περί υγείας και ασφάλειας, αλλά και να διασφαλίσει τον έλεγχο συμμόρφωσης της Διοικήσεως, κατ’ αρχάς διά της απάλειψης αναχρονιστικών γενικόλογων εννοιών, όπως οι «επιχειρησιακές δραστηριότητες».
Κύριε Υπουργέ.
Η Ομοσπονδία μας προσφάτως με αφορμή ανοικτή συζήτηση στην οποίαν ήσασταν πρωταγωνιστής, σας ρώτησε αν τηρείται ο νόμος (3850/2010) και φυσικά δεν απαντήσατε. Δεν περιμέναμε να απαντήσετε. Τότε, βεβαίως, δεν μπορούσαμε να γνωρίζουμε ότι το Υπουργείο προγραμμάτιζε σχετική Ημερίδα διαβούλευσης με τους κοινωνικούς εταίρους, όπου και, μεταξύ άλλων, θα γινόταν από όλες τις πλευρές ανοικτή παραδοχή για προβλήματα στην τήρηση του νόμου. Ωστόσο, κατόπιν της Ημερίδας θεωρούμε ότι μπορείτε να κατανοήσετε για ποιον λόγο θέσαμε το προαναφερθέν γενικό αλλά πολύ συγκεκριμένο ερώτημα: οι ΕΔ είναι ένας χώρος όπου οι εργαζόμενοι στρατιωτικοί δεν επιτρέπεται να έχουν φωνή. Παραμένουν, όμως, εργαζόμενοι και μάλιστα υπό τοξικές και δυσμενείς συνθήκες εργασίας. Οι αυξανόμενες παραιτήσεις καθώς και τα σχετικά συχνά σε σχέση με το παρελθόν περιστατικά προβλημάτων υγείας ή και οι θάνατοι, ελάχιστα περιθώρια για παρερμηνείες αφήνουν.
Υπό αυτή τη βαριά σκιά που προφανώς δεν αφορά μόνο τις ΕΔ, οφείλει να τεθεί ένα αυτονόητο κρίσιμο ερώτημα: εφόσον οι διαπιστώσεις από όλες τις πλευρές ήταν σε μεγάλο βαθμό κοινές, πόσο πιθανό είναι η θέσπιση ενός νέου πλαισίου να προσεγγίσει τα προβλήματα από την ίδια σκοπιά (εργαζομένων και εργοδοσίας); Διότι για μπορεί να υπάρξει σύγκλιση στις λύσεις, πρέπει κατ’ ανάγκη να υπάρξει υποστήριξη σε οικονομικό επίπεδο, κάτι το οποίο τέθηκε ως πρόβλημα σε πολλές περιπτώσεις. Εάν δεν υπάρξει οικονομική στήριξη, τότε οι λύσεις κατ’ ανάγκη θα διαφέρουν ανάλογα με την ομάδα ενδιαφερομένων.
Στις ΕΔ οι στρατιωτικοί εργάζονται υπό διαφορετικό νομικό καθεστώς ακόμα και υπό τις ίδιες εργασιακές συνθήκες (πχ με πολιτικό προσωπικό ως προς βαρέα και ανθυγιεινά). Επίσης, εργάζονται υπό κανονιστικό και θεσμικό πλαίσιο που αφορά επιχειρήσεις, βιομηχανίες, πολιτικές εγκαταστάσεις (πχ ναυπηγοεπισκευαστικές ζώνες με βάση την κατηγοριοποίηση ΣΤΑΚΟΔ). Όπως έχουμε αναδείξει κατ’ επανάληψη, εργάζονται με πλήρη ελαστικοποίηση (ενίοτε έως τα όρια της ακύρωσης) ακόμα και θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή θεσμικών προνοιών, όπως η οργάνωση του χρόνου εργασίας.
Στις ΕΔ (ενδεικτικά το περασμένο καλοκαίρι με τις αυξημένες θερμοκρασίες), αν ένα στέλεχος με καρδιολογικά προβλήματα που δεν έχει ελεγχθεί από Ιατρό Εργασίας, καθώς θα εκτελούσε περιπολίες σε δασικές εκτάσεις υπέρ τρίτων φορέων, με αυτοκίνητα δίχως κλιματισμό παρόλο που προβλέπεται να έχουν, σήκωνε τα μανίκια κατά τις ημέρες του καύσωνα επειδή μπορεί να αισθανόταν δυσφορία, αυτομάτως θα προέβαινε σε πειθαρχική παράβαση και το στέλεχος θα έπρεπε να ελεγχθεί αρμοδίως από την Υπηρεσία. Αν το καρδιολογικό του πρόβλημα πιστοποιηθεί, υπάρχει κίνδυνος (ανάλογα με την έκταση) να απολυθεί για λόγους υγείας, αντί να προσαρμοστεί η εργασίας στον άνθρωπο, δηλαδή με βάση το πρόβλημα που μπορεί να αντιμετωπίζει. Αν διαμαρτυρηθεί μέσω facebook, υπάρχει άλλη (πρόσφατη) διαταγή που επιβάλει λογοκρισία, άρα δημιουργεί συνθήκες για νέα πειθαρχική παράβαση. Κι όποιος διαφωνεί με την αρχική διαταγή που αφορά τις συνθήκες εργασίας, οφείλει πρώτα να την εκτελέσει και μετά να αναφερθεί παραπονούμενος σύμφωνα με τις εσωτερικές διαδικασίες. Αυτό είναι ένα πολύ απλό παράδειγμα που δείχνει πόσο στεγανές είναι οι ΕΔ ακόμα και στο πιο απλό επίπεδο λήψης μέτρων.
Από την Ημερίδα αυτό που κρατήσαμε με τη μεγαλύτερη έμφαση, λόγω της σπουδαιότητας, είναι ότι το Δικαίωμα των εργαζομένων σε ένα ασφαλές εργασιακό περιβάλλον είναι θεμελιώδες ανθρώπινο Δικαίωμα. Υπό αυτό το πνεύμα, το προσεχές διάστημα η Ομοσπονδία μας θα καταθέσει και επαναφέρει σταδιακά διάφορες προτάσεις με βάση, όχι μόνο τη διαβούλευσή μας με τους στρατιωτικούς σε καθημερινή βάση (μιας και γινόμαστε αποδέκτες παραπόνων σε καθημερνή βάση), αλλά και με κύριο γνώμονα την επαγγελματική τεχνογνωσία που διαθέτουμε, μιας και ο πρόεδρος του ΔΣ της ΠΟΕΣ είναι Τεχνικός Ασφαλείας με πολυετή εμπειρία.
Σε κάθε περίπτωση, σας καλούμε να υπερασπιστείτε με πράξεις το Δικαίωμα των εργαζομένων για ένα ασφαλές εργασιακό περιβάλλον, προκειμένου να μην απαιτηθεί να επανέλθουμε δημόσια με ερωτήματα του τύπου «εάν τηρείται ο νόμος», διότι είναι πασίδηλο ότι ο νόμος οφείλει να τηρείται, υποχρεωτικά, από όλους.
Παραμένουμε στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε διευκρίνιση ή πληροφορία.
Οι κ.κ. βουλευτές της Βουλής των Ελλήνων, προς τις/τους οποίες/ους κοινοποιείται το παρόν, παρακαλούνται για την ανάδειξη του θέματος, δια του κοινοβουλευτικού ελέγχου.